Επαναπροσδιορίζοντας τη Βυζαντινή τέχνη
Τρεις Έλληνες εικαστικοί που με το έργο τους απέδειξαν ότι η αγιογραφία δε σταμάτησε στο Βυζάντιο συστήνονται στο «Sunday Date».
Του Αλέξανδρου Σαλαμέ
Κάθε χρόνο, όταν έρχονται αυτές οι άγιες μέρες, γεννιέται στο μυαλό μου το ίδιο ερώτημα. Αν ο Χριστός βρισκόταν και πάλι ανάμεσά μας, πώς θα έμοιαζε; Άραγε θα τον αναγνωρίζαμε, αν αντί για χλαμίδα και μακριά μαλλιά φορούσε τζιν και είχε τα μαλλιά του κοντά. Θα τον πίστευα έστω και για μια στιγμή, αν τον έβλέπα μπροστά μου έτσι; Από την ίδια «αγωνία» φαίνεται πως ο Κωσταντίνος Βαφειάδης, o Γιάννης «Γίγας» Θωμάς, και ο Χρήστος Γουσίδης οδηγήθηκαν στο να δώσουν στη Βυζαντινή αγιογραφία μία νέα «ζωντανή» προσέγγιση. Και το πέτυχαν.
Η βυζαντινή τέχνη ως αιώνιο παρόν
Κάθε προσπάθεια να περιοριστεί η βυζαντινή τέχνη σε μία απλή απεικόνιση λατρευτικών παραστάσεων προσκρούει πάνω στον ίδιο το σκοπό της ύπαρξής της. Να μεταφέρει δηλαδή στον πιστό της κάθε εποχής την αρχική αίσθηση της πίστης του. Να τον βοηθήσει τη στιγμή που βρίσκεται σε έναν Ιερό Ναό ή απλά παρατηρεί μία εικόνα σπίτι του να αισθανθεί ότι ο Χριστός και οι Άγιοι της Εκκλησίας μας δεν είναι απλές καρικατούρες που κάποτε υπήρξαν και τον παρατηρούν αφ’ υψηλού. Η αγιογραφία πρέπει να λειτουργεί ως εργαλείο στα χέρια του πιστού, κάνοντάς τον να βιώσει την παρουσία του Θείου ως μία ζωντανή σχέση και όχι ως μία ανάμνηση ενός προσώπου που κάποτε υπήρξε. Με άλλα λόγια, πρέπει να διαθέτει έναν κώδικα επικοινωνίας που από εποχή σε εποχή αλλάζει με έναν και μόνο σκοπό. Να φέρει τον άνθρωπο και τον Θεό στο ίδιο σκαλοπάτι. Η εύρεση αυτού του κώδικα είναι ίσως και το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη αγιογραφία.
Δημιουργία και όχι κολάζ
Όταν πριν χρόνια βρέθηκα στην Κωνσταντινούπολη και επισκέφτηκα την Μονή της Χώρας με τα περίφημα ψηφιδωτά της δεν θα ξεχάσω το διακριτικό επιφώνημα έκπληξης και το σούσουρο που ακολούθησε από τις κυρίες μεγαλύτερης ηλικίας που βρισκόμασταν στο ίδιο γκρουπ, όταν ο ξεναγός μας έδειξε ένα ψηφιδωτό που απεικόνιζε την σύλληψη της Παναγίας από την μητέρα της Αγία Άννα. Η αλήθεια είναι πως και εμένα με παραξένεψε. Δεν είχα συνηθίσει να βλέπω παραστάσεις με βυζαντινή τεχνοτροπία, οι οποίες να ξεφεύγουν από αυτές που συναντάμε σωρηδόν στους ελληνικούς ναούς με ακρίβεια φωτοτυπίας. Ευτυχώς ύστερα από λίγο ψάξιμο διαπίστωσα πως μια ολόκληρη γενιά αγιογράφων στηρίζουν την δημιουργία τους σε αυτή την ποικιλία που θα έπρεπε να διαθέτει η Βυζαντινή τέχνη. Ποικιλία που σύμφωνα με τα λεγόμενα των εικαστικών αυτής σχολής αγνοείται από τον 16ο αιώνα.
Οι εκπρόσωποι του νέου ρεύματος
Γιάννης «Γίγας» Θωμάς, Κωσταντίνος Βαφειάδης, και Χρήστος Γουσίδης χωρίς περιττά λόγια και δηλώσεις άνευ σημασίας, ο καθένας από το «μετερίζι» του φρόντισαν να δώσουν στην αγιογραφία αυτή την νέα πνοή που τόσο έχει ανάγκη. Ο μεν Χρήστος Γουσίδης, ως «ζωγράφος που κάνει και κάποιες αγιογραφίες», όπως προτιμά να δηλώνει, οι δε Βαφειάδης και «Γίγας» όντας μαθητές και οι δύο του μεγάλου αγιογράφου Κωσταντίνου Ξυνόπουλου, προσάρμοσαν την λαϊκή τέχνη και την και την σύγχρονη πραγματικότητα στα έργα τους δίνοντας τους μία σύγχρονη χροιά, πιο κοντά στις παραστάσεις αλλά και στις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου.
Κωσταντίνος Βαφειάδης –Ζωγράφος/αγιογράφος-
«Η Βυζαντινή τεχνική δεν είναι στατική»
Ο Κωσταντίνος Βαφειάδης «απασχόλησε» τα ΜΜΕ τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν σε ναό που αγιογραφούσε στην Αξιούπολη Κιλκίς, «μπέρδεψε» ανάμεσα στις καθιερωμένες αγιογραφίες τους…Λένιν, Στάλιν, Αισχύλο, Όμηρο, βάζοντας ακόμη και τον Μακρυγιάννη ως παρών στον στην προετοιμασία του μυστικού δείπνου. Ο ίδιος διαθέτοντας πέρα από το πτυχίο καλών τεχνών, διδακτορικό στη Βυζαντινής τέχνη αλλά και πτυχίο Θεολογίας εξήγησε το απλούστατα, ότι δηλαδή «Τον καθημερινό βίο των Βυζαντινών, των γνωρίζουμε και από τις τοιχογραφίες. Όλη αυτή η σχέση που είχαν οι Βυζαντινοί με την καθημερινότητα δικαιώνει και όσους σημερινούς αγιογράφους, θέλουν να προχωρήσουν προς την ίδια κατεύθυνση. Δεν είναι αυθαιρεσία το να βάλω σε μια αγιογραφία, μια σκηνή καθημερινής ζωής ή έναν άνθρωπο ντυμένο με καθημερινά ρούχα, όταν αυτό έχει γίνει άπειρες φορές στο παρελθόν»
Γιάννης «Γίγας» Θωμάς –Ζωγράφος/Αγιογράφος-
«Τα έργα μου εκφράζουν οικουμενικές αρετές»
Ο Γιάννης Θωμάς ή «Γίγας», όπως προτιμά να τον φωνάζουν, δημιούργησε μία σειρά από απεικονίσεις με βυζαντινή τεχνοτροπία σπουδαίων ανδρών του παρελθόντος, όπως ο Τσε Γκεβάρα ή ο Εμιλιανός Ζαπάτα με τον γενικό τίτλο «πρόσωπα», έργα τα οποία εκτέθηκαν την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004, τονίζοντας τον Οικουμενικό τους χαρακτήρα. Πόσο δύσκολο όμως ήταν ένα τέτοιο πάντρεμα; «Δεν είναι τόσο δύσκολο όσο φαίνεται ένα τέτοιο εγχείρημα εξηγεί» ο κύριος Θωμάς. «Η αγιογραφία ως λαϊκή τέχνη συνδέεται και συνομιλεί άριστα με όλων των ειδών τις λαϊκές τέχνες». Όσο για την απεικόνιση του Τσε Γκεβάρα ως του σπορέα της παραβολής, από πίσω της κρύβεται μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία από τον «Γίγα» «Ο σπορέας έγινε σύμβολο αντίστασης για μένα, καθώς από μία εικόνα σπορέα που ετοίμασα για έναν μεγαλοεπιχειρηματία βρέθηκα να ταλαιπωρούμε από τον ίδιο πολύ. Δεν θα μπορούσα να διαλέξω άλλη παράσταση για τον Τσε».
Χρήστος Γουσίδης
«Η αγιογραφία είναι η αγνότερη μορφή ζωγραφικής»
Ο Χρήστος Γουσίδης, αν και φύσει ζωγράφος παρά αγιογράφος καθώς δηλώνει και φαίνεται και από τα ίδια του τα έργα, δεν μπορεί να μην κρύψει τον θαυμασμό του για την αγιογραφία, θεωρώντας την, «την αγνότερη μορφή ζωγραφικής». Δεν κρύβει τον προβληματισμό του για την κατεστημένη αγιογραφία. «Έτσι όπως είναι η αγιογραφία και κυρίως όπως την θέλουν με προβληματίζει. Οι περισσότεροι αγιογράφοι, φοβούνται πως αν κάνουν κάτι διαφορετικό θα θιχτεί η παράδοση». Για τον Χρήστο Γουσίδη άλλωστε η ίδια η τέχνη κρύβει τον Θεό μέσα στα σπλάχνα τη: «Ο Θεός και μέσα στην τέχνη πρέπει να είναι ζωντανός. Είναι ανάγκη αυτό. Άλλωστε και στην ζωγραφική όπως και στην αγιογραφία, έχεις την πατροπαράδοτη εικόνα και την ζωή σου ως πρώτες ύλες. Αυτά τα δύο είναι που πιάνονται χέρι-χέρι παντρεύονται και το παιδί σου είναι ο πίνακας ή η εικόνα».
Info:
Ο Χρήστος Γουσίδης παρουσιάζει την πρώτη του προσωπική έκθεση στην γκαλερί Σκουφά, Σκουφά 4, Κολωνάκι Τηλέφωνο: 210-36.43.025, Από τις 15 Μαϊου μέχρι και 3 Ιουνίου
Τα πρόσωπα στον ιστό:
www.prosopa.eu
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου